Obserwując dzieci w pracy, szczególnie przedszkolaki, nieraz zastanawiałam się, jakie są przyczyny ich trudnych zachowań. Trudności w funkcjonowaniu dziecka nie biorą się znikąd, nie wynikają ze złośliwości czy złych chęci malucha. Często przyczyny są ukryte i niewidoczne dla naszych oczu.

[toc]

Czym jest integracja sensoryczna?

Nasz mózg odbiera, organizuje i odpowiada na bodźce, które do niego docierają poprzez zmysły: dotyku, wzroku, słuchu, powonienia i smaku, ale także zmysły mniej znane powszechnie, czyli zmysł równowagi i propriocepcji (czucia głębokiego). Im sprawniej mózg przetwarza informacje sensoryczne, które do niego docierają, tym bardziej efektywne są reakcje behawioralne.

Oto przykład sprawnie działającego przetwarzania sensorycznego:

• Wejście sensoryczne: Idąc do pracy ulicą, nucisz piosenkę, której słuchasz przez słuchawki. Na skrzyżowaniu patrzysz w obie strony, stwierdzasz, że możesz bezpiecznie przejść, i schodzisz z krawężnika. Nagle słyszysz klakson. Twój zmysł słuchu otrzymuje bodziec w postaci dźwięku i wysyła informacje do twojego mózgu.
• Organizacja neurologiczna: Nagle przestajesz słyszeć muzykę. Twój mózg ma ważniejsze zadanie do wykonania. Musi odfiltrować wszystkie nieistotne dźwięki, zanalizować nową informację, zinterpretować dźwięk jako sygnał zagrożenia i zorganizować informację tak, by można ją było wykorzystać.
• Wyjście motoryczne: Twój mózg mówi ci, jaka reakcja motoryczna jest odpowiednia. Robisz, to co, trzeba i odskakujesz z powrotem na chodnik.

Integracja sensoryczna to proces prawidłowego odbioru i interpretacji bodźców zmysłowych, a następnie adekwatnych reakcji organizmu na te bodźce.

Czym są zaburzenia integracji sensorycznej?

Zaburzenia integracji sensorycznej (zwane również zaburzeniami przetwarzania sensorycznego) to trudności w odbiorze, organizowaniu i wykorzystywaniu przez mózg informacji sensorycznych. Utrudnia to funkcjonowanie dziecka i sprawia, że działania dziecka, stają się mniej efektywne niż mogłyby być.

Zaburzenia przetwarzania sensorycznego nie są równoznaczne z uszkodzeniem mózgu lub chorobą neurologiczną. Twórczyni metody integracji sensorycznej – Jean Ayers – nazywała je “korkami ulicznymi w mózgu” – informacje w mózgu nie są przekazywane w odpowiedni sposób, tworzące się korki, utrudniają sprawną pracę mózgu.

Jakie mogą być objawy dysfunkcji integracji sensorycznej u dzieci?

Wzmożona lub obniżona wrażliwość na bodźce

Wzmożona wrażliwość na bodźce może przejawiać się tym, że dziecko źle toleruje wykonywanie przy nim czynności pielęgnacyjnych i higienicznych, takich jak: obcinanie włosów, paznokci, mycie twarzy, zębów, smarowanie kremem, czesanie, czyszczenie nosa, uszu itp. O wzmożonej wrażliwości na bodźce może też świadczyć unikanie dziecięcego baraszkowania z rodzicami lub rodzeństwem.
Natomiast obniżona wrażliwość na bodźce może manifestować się potrzebą silnego przytulania, uścisków, długiego bujania na huśtawce. Takiemu dziecku może nie przeszkadzać głośna muzyka. Często też nie poczuje, że się uderzyło lub przewróciło.

Niewłaściwy poziom uwagi

Dziecko z niewłaściwym poziomem uwagi trudno się koncentruje, a łatwo rozprasza.

Obniżony poziom koordynacji ruchowej

Dziecko z obniżonym poziomem koordynacji ruchowej może mieć kłopoty z wykonywaniem czynności samoobsługowych, przychodzi mu to z trudem, powoli, niezdarnie. Możliwe są też problemy z samodzielnym myciem się, ubieraniem, zwłaszcza zapinaniem guzików i sznurowaniem butów. Obniżony poziom koordynacji ruchowej może świadczyć o słabej równowadze: dziecko potyka się i upada częściej niż rówieśnicy, prawie zawsze ma jakiś siniak czy zadrapanie. Nabywanie nowych umiejętności ruchowych sprawia takim dzieciom trudność, np. jazda na rowerze, rzucanie i łapanie piłki, pływanie.

Opóźniony rozwój mowy

Opóźniony rozwój mowy stwierdza się w przypadku, gdy kompetencje językowe dziecka wykształcają się w stopniu niewystarczającym do osiągnięcia efektywnego porozumiewania się z innymi lub nie wykształcają się w ogóle.

Nieprawidłowy poziom aktywności ruchowej

Dziecko może być nadruchliwe, nie może usiedzieć/ustać w jednym miejscu. W porównaniu do innych dzieci czy wymogów sytuacji porusza się zbyt szybko lub za wolno. Uwielbia ruch, poszukuje go, dąży do niego. Jest stale w ruchu – biega, podskakuje, często zmienia pozycję ciała lub przeciwnie –  jest powolne, flegmatyczne i bierne w czasie aktywności ruchowych

Trudności w zachowaniu się

Dziecko ma trudności z zaśnięciem, jest drażliwe, niespokojne i płaczliwe. Bywa impulsywne, nadwrażliwe emocjonalnie, często się obraża. Zdarza się, że jest wyjątkowo uparte i negatywistyczne.

Jeśli po przeczytaniu mojego wpisu, zauważasz u swojego dziecka pewne niepokojące Cię zachowania, wypełnij kwestionariusz sensomotoryczny, znajdujący się na stronach Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Integracji Sensorycznej: http://www.pstis.pl/pl/html/index.php?v1=none&str=podstrona_kwestionariusz

Może on pomóc w ustaleniu możliwych trudności sensorycznych Twojego dziecka.